दोस्तो आज के आर्टिकल में हम संस्कृत के धातु रूपों (Dhatu roop in Sanskrit) को पढेंगे ,परीक्षा से जुड़ें महत्त्वपूर्ण धातु रूपों को हम सीखेंगे l
संस्कृत के धातु रूप
1. लिख् (लिखना) धातु
लट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | लिखति | लिखतः | लिखन्ति |
| मध्यम पु. | लिखसि | लिखथः | लिखथ |
| उत्तम पुरुष | लिखामि | लिखावः | लिखामः |
लोट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | लिखतु | लिखताम् | लिखन्तु |
| मध्यम पु. | लिख | लिखतम् | लिखत |
| उत्तम पुरुष | लिखानि | लिखाव | लिखाम |
लङ्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | अलिखत् | अलिखताम् | अलिखन् |
| मध्यम पु. | अलिखः | अलिखतम् | अलिखत |
| उत्तम पुरुष | अलिखम् | अलिखाव | अलिखाम |
विधिलिङ्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | लिखेत् | लिखेताम् | लिखेयुः |
| मध्यम पु. | लिखेः | लिखेतम् | लिखेत |
| उत्तम पुरुष | लिखेयम् | लिखेव | लिखेम |
लृट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | लेखिष्यति | लेखिष्यतः | लेखिष्यन्ति |
| मध्यम पु. | लेखिष्यसि | लेखिष्यथः | लेखिष्यथ |
| उत्तम पुरुष | लेखिष्यामि | लेखिष्यावः | लेखिष्यामः |
2. शक् (सकना) धातु
लट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | शक्नोति | शक्नुतः | शक्नुवन्ति |
| मध्यम पु. | शक्नोषि | शक्नुथः | शक्नुथ |
| उत्तम पुरुष | शक्नोमि | शक्नुवः | शक्नुमः |
लोट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | शक्नोतु | शक्नुताम् | शक्नुवन्तु |
| मध्यम पु. | शक्नुहि | शक्नुतम् | शक्नुत |
| उत्तम पुरुष | शक्नवानि | शक्नवाव | शक्नवाम |
लङ्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | अशक्नोत् | अशक्नुताम् | अशक्नुवन् |
| मध्यम पु. | अशक्नोः | अशक्नुतम् | अशक्नुत |
| उत्तम पुरुष | अशक्नवम् | अशक्नुव | अशक्नुम |
विधिलिङ्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | शक्नुयात् | शक्नुयाताम् | शक्नुयुः |
| मध्यम पु. | शक्नुयाः | शक्नुयातम् | शक्नुयात |
| उत्तम पुरुष | शक्नुयाम् | शक्नुयाव | शक्नुयाम |
लृट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | शक्ष्यति | शक्ष्यतः | शक्ष्यन्ति |
| मध्यम पु. | शक्ष्यसि | शक्ष्यथः | शक्ष्यथ |
| उत्तम पुरुष | शक्ष्यामि | शक्ष्यावः | शक्ष्याम: |
3. नृत् (नाचना) धातु
लट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | नृत्यति | नृत्यतः | नृत्यन्ति |
| मध्यम पु. | नृत्यसि | नृत्यथः | नृत्यथ |
| उत्तम पुरुष | नृत्यामि | नृत्यावः | नृत्यामः |
लोट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | नृत्यतु | नृत्यताम् | नृत्यन्तु |
| मध्यम पु. | नृत्य | नृत्यतम् | नृत्यत |
| उत्तम पुरुष | नृत्यानि | नृत्याव | नृत्याम |
लङ्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | अनृत्यत् | अनृत्यताम् | अनृत्यन् |
| मध्यम पु. | अनृत्यः | अनृत्यतम् | अनृत्यत |
| उत्तम पुरुष | अनृत्यम् | अनृत्याव | अनृत्याम |
विधिलिङ्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | नृत्येत् | नृत्येताम् | नृत्येयुः |
| मध्यम पु. | नृत्येः | नृत्येतम् | नृत्येत |
| उत्तम पुरुष | नृत्येयम् | नृत्येव | नृत्येम |
लृट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | नर्तिष्यति नर्त्स्यति | नर्तिष्यतः नर्त्स्यतः | नर्तिष्यन्ति नर्त्स्यन्ति |
| मध्यम पु. | नर्तिष्यसि नर्त्स्यसि | नर्तिष्यथः नर्त्स्यथः | नर्तिष्यथ नर्त्स्यथ |
| उत्तम पुरुष | नर्तिष्यामि नर्त्स्यामि | नर्तिष्यावः नर्त्स्यावः | नर्तिष्यामः नर्त्स्यामः |
4. हन् (मारना) धातु
लट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | हन्ति | हतः | घ्नन्ति |
| मध्यम पु. | हन्सि | हथः | हथ |
| उत्तम पुरुष | हन्मि | हन्वः | हन्मः |
लोट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | हन्तु | हताम् | घ्नन्तु |
| मध्यम पु. | जहि | हतम् | हत |
| उत्तम पुरुष | हनानि | हनाव | हनाम |
लङ्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | अहन् | अहताम् | अघ्नन् |
| मध्यम पु. | अहन् | अहतम् | अहत |
| उत्तम पुरुष | अहनम् | अहन्व | अहन्म |
विधिलिङ्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | हन्यात् | हन्याताम् | हन्युः |
| मध्यम पु. | हन्याः | हन्यातम् | हन्यात |
| उत्तम पुरुष | हन्याम् | हन्याव | हन्याम |
लृट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | हनिष्यति | हनिष्यतः | हनिष्यन्ति |
| मध्यम पु. | हनिष्यसि | हनिष्यथः | हनिष्यथ |
| उत्तम पुरुष | हनिष्यामि | हनिष्यावः | हनिष्यामः |
5. लभ् (पाना) धातु
लट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | लभते | लभेते | लभन्ते |
| मध्यम पु. | लभसे | लभेथे | लभध्वे |
| उत्तम पुरुष | लभे | लभावहे | लभामहे |
लोट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | लभताम् | लभेताम् | लभन्ताम् |
| मध्यम पु. | लभस्व | लभेथाम् | लभध्वम् |
| उत्तम पुरुष | लभै | लभावहै | लभासहै |
लङ्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | अलभत | अलभेताम् | अलभन्त |
| मध्यम पु. | अलभथाः | अलभेथाम् | अलभध्वम् |
| उत्तम पुरुष | अलभे | अलभावहि | अलभामहि |
विधिलिङ्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | लभेत | लभेयाताम् | लभेरन् |
| मध्यम पु. | लभेथाः | लभेयाथाम् | लभेध्वम् |
| उत्तम पुरुष | लभेय | लभेवहि | लभेमहि |
लृट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | लप्स्यते | लप्स्येते | लप्स्यन्ते |
| मध्यम पु. | लप्स्यसे | लप्स्येथे | लप्स्यध्वे |
| उत्तम पुरुष | लप्स्ये | लप्स्यावहे | लप्स्यामहे |
6. श्रु (सुनना) धातु
लट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | शृणोति | शृणुतः | शृण्वन्ति |
| मध्यम पु. | शृणोषि | शृणुथः | शृणुथ |
| उत्तम पुरुष | शृणोमि | शृणुवः | शृणुमः |
लोट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | शृणोतु | शृणुताम् | शृण्वन्तु |
| मध्यम पु. | शृणु | शृणुतम् | शृणुत |
| उत्तम पुरुष | शृणवानि | शृणवाव | शृणवाम |
लङ्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | अशृणोत् | अशृणुताम् | अशृण्वन् |
| मध्यम पु. | अशृणोः | अशृणुतम् | अशृणुत |
| उत्तम पुरुष | अशृणवम् | अशृणुव | अशृणुम |
विधिलिङ्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | शृणुयात् | शृणुयाताम् | शृणुयुः |
| मध्यम पु. | शृणुयाः | शृणुयातम् | शृणुयात |
| उत्तम पुरुष | शृणुयाम् | शृणुयाव | शृणुयाम |
लृट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | श्रोष्यति | श्रोष्यतः | श्रोष्यन्ति |
| मध्यम पु. | श्रोष्यसि | श्रोष्यथः | श्रोष्यथ |
| उत्तम पुरुष | श्रोष्यामि | श्रोष्यावः | श्रोष्यामः |
7. पा (पीना) धातु
लट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | पिबति | पिबतः | पिबन्ति |
| मध्यम पु. | पिबसि | पिबथः | पिबथ |
| उत्तम पुरुष | पिबामि | पिबावः | पिबामः |
लोट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | पिबतु | पिबताम् | पिबन्तु |
| मध्यम पु. | पिब | पिबतम् | पिबत |
| उत्तम पुरुष | पिबानि | पिबाव | पिबाम |
लङ्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | अपिबत् | अपिबताम् | अपिबन् |
| मध्यम पु. | अपिबः | अपिबतम् | अपिबत |
| उत्तम पुरुष | अपिबम् | अपिबाव | अपिबाम |
विधिलिङ्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | पिबेत् | पिबेताम् | पिबेयुः |
| मध्यम पु. | पिबेः | पिबेतम् | पिबेत |
| उत्तम पुरुष | पिबेयम् | पिबेव | पिबेम |
लृट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | पास्यति | पास्यतः | पास्यन्ति |
| मध्यम पु. | पास्यसि | पास्यथः | पास्यथ |
| उत्तम पुरुष | पास्यामि | पास्यावः | पास्यामः |
8. गम् (जाना) धातु
लट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | गच्छति | गच्छतः | गच्छन्ति |
| मध्यम पु. | गच्छसि | गच्छथः | गच्छथ |
| उत्तम पुरुष | गच्छामि | गच्छावः | गच्छामः |
लोट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | गच्छतु | गच्छताम् | गच्छन्तु |
| मध्यम पु. | गच्छ | गच्छतम् | गच्छत |
| उत्तम पुरुष | गच्छनि | गच्छाव | गच्छाम |
लङ्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | अगच्छत् | अगच्छताम् | अगच्छन् |
| मध्यम पु. | अगच्छः | अगच्छतम् | अगच्छत |
| उत्तम पुरुष | अगच्छम् | अगच्छाव | अगच्छाम |
विधिलिङ्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | गच्छेत् | गच्छेताम् | गच्छेयुः |
| मध्यम पु. | गच्छेः | गच्छेतम् | गच्छेत |
| उत्तम पुरुष | गच्छेयम् | गच्छेव | गच्छेम |
लृट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | गमिष्यति | गमिष्यतः | गमिष्यन्ति |
| मध्यम पु. | गमिष्यसि | गमिष्यथः | गमिष्यथ |
| उत्तम पुरुष | गमिष्यामि | गमिष्यावः | गमिष्यामः |
9. पच् (पकाना) धातु
लट्लकार (वर्तमान काल)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | पचति | पचतः | पचन्ति |
| मध्यम पु. | पचसि | पचथः | पचथ |
| उत्तम पुरुष | पचामि | पचावः | पचामः |
लोट्लकार (आज्ञार्थक)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | पचतु | पचताम् | पचन्तु |
| मध्यम पु. | पच | पचतम् | पचत |
| उत्तम पुरुष | पचानि | पचाव | पचाम |
लङ्लकार (भूतकाल)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | अपचत् | अपचताम् | अपचन् |
| मध्यम पु. | अपचः | अपचतम् | अपचत |
| उत्तम पुरुष | अपचम् | अपचाव | अपचाम |
विधिलिङ्लकार (आज्ञा या चाहिए)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | पचेत् | पचेताम् | पचेयुः |
| मध्यम पु. | पचेः | पचेतम् | पचेत |
| उत्तम पुरुष | पचेयम् | पचेव | पचेम |
लृट्लकार (भविष्यत्काल)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | पक्ष्यति | पक्ष्यतः | पक्ष्यन्ति |
| मध्यम पु. | पक्ष्यसि | पक्ष्यथः | पक्ष्यथ |
| उत्तम पुरुष | पक्ष्यामि | पक्ष्यावः | पक्ष्यामः |
10. प्रच्छ् (पूछना) धातु
लट्लकार (प्रच्छ् को पृच्छ्)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | पृच्छति | पृच्छतः | पृच्छन्ति |
| मध्यम पु. | पृच्छसि | पृच्छथः | पृच्छथ |
| उत्तम पुरुष | पृच्छामि | पृच्छावः | पृच्छामः |
लोट्लकार (प्रच्छ् को पृच्छ्)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | पृच्छतु | पृच्छताम् | पृच्छन्तु |
| मध्यम पु. | पृच्छ | पृच्छतम् | पृच्छत |
| उत्तम पुरुष | पृच्छानि | पृच्छाव | पृच्छाम |
लङ्लकार (प्रच्छ् को पृच्छ्)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | अपृच्छत् | अपृच्छताम् | अपृच्छन् |
| मध्यम पु. | अपृच्छः | अपृच्छतम् | अपृच्छत |
| उत्तम पुरुष | अपृच्छम् | अपृच्छाव | अपृच्छाम |
विधिलिङ्लकार (प्रच्छ को पृच्छ्)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | पृच्छेत् | पृच्छेताम् | पृच्छेयुः |
| मध्यम पु. | पृच्छेः | पृच्छेतम् | पृच्छेत |
| उत्तम पुरुष | पृच्छेयम् | पृच्छेव | पृच्छेम |
लृट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | प्रक्ष्यति | प्रक्ष्यतः | प्रक्ष्यन्ति |
| मध्यम पु. | प्रक्ष्यसि | प्रक्ष्यथः | प्रक्ष्यथ |
| उत्तम पुरुष | प्रक्ष्यामि | प्रक्ष्यावः | प्रक्ष्यामः |
11. जन् (उत्पन्न होना) धातु
लट्लकार (जन् को जा)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | जायते | जायेते | जायन्ते |
| मध्यम पु. | जायसे | जायेथे | जाचध्वे |
| उत्तम पुरुष | जाये | जायावहे | जायामहे |
लोट्लकार (जन् को जा)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | जायताम् | जायेताम् | जायन्ताम् |
| मध्यम पु. | जायस्व | जायेथाम् | जायध्वम् |
| उत्तम पुरुष | जायै | जायावहै | जायामहै |
लङ्लकार (जन को जा)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | अजायत | अजायेताम् | अजायन्त |
| मध्यम पु. | अजायथाः | अजायेथाम् | अजायध्वम् |
| उत्तम पुरुष | अजाये | अजायावहि | अजायामहि |
विधिलिङ्लकार (जन् को जा)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | जायेत | जायेयाताम् | जायेरन् |
| मध्यम पु. | जायेथाः | जायेयाथाम् | जायेध्वम् |
| उत्तम पुरुष | जायेय | जायेवहि | जायेमहि |
लृट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | जनिष्यते | जनिष्येते | जनिष्यन्ते |
| मध्यम पु. | जनिष्यसे | जनिष्येथे | जनिष्यध्वे |
| उत्तम पुरुष | जनिष्ये | जनिष्यावहे | जनिष्यामहे |
12. दा (देना) धातु
परस्मैपद
लट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | ददाति | दत्तः | ददति |
| मध्यम पु. | ददासि | दत्थः | दत्थ |
| उत्तम पुरुष | ददामि | दद्वः | दद्मः |
लोट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | ददातु | दत्ताम् | ददतु |
| मध्यम पु. | देहि | दत्तम् | दत्त |
| उत्तम पुरुष | ददानि | ददाव | ददाम |
लङ्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | अददात् | अदत्ताम् | अददुः |
| मध्यम पु. | अददाः | अदत्तम् | अदत्त |
| उत्तम पुरुष | अददाम् | अदद्व | अदद्म |
विधिलिङ्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | दद्यात् | दद्याताम् | दद्युः |
| मध्यम पु. | दद्याः | दद्यातम् | दद्यात |
| उत्तम पुरुष | दद्याम् | दद्याव | दद्याम |
लृट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | दास्यति | दास्यतः | दास्यन्ति |
| मध्यम पु. | दास्यसि | दास्यथः | दास्यथ |
| उत्तम पुरुष | दास्यामि | दास्यावः | दास्यामः |
आत्मनेपद
लट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | दत्ते | ददाते | ददते |
| मध्यम पु. | दत्से | ददाथे | दद्ध्वे |
| उत्तम पुरुष | ददे | दद्वहे | दद्महे |
लोट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | दत्ताम् | ददाताम् | ददताम् |
| मध्यम पु. | दत्स्व | ददाथाम् | दद्ध्वम् |
| उत्तम पुरुष | ददै | ददावहै | ददामहै |
लङ्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | अदत्त | अददाताम् | अददत |
| मध्यम पु. | अदत्थाः | अददाथाम् | अदद्ध्वम् |
| उत्तम पुरुष | अददि | अदद्वहि | अदद्महि |
विधिलिङ्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | ददीत | ददीयाताम् | ददीरन् |
| मध्यम पु. | ददीथाः | ददीयाथाम् | ददीध्वम् |
| उत्तम पुरुष | ददीय | ददीवहि | ददीमहि |
लृट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | दास्यते | दास्येते | दास्यन्ते |
| मध्यम पु. | दास्यसे | दास्येथे | दास्यध्वे |
| उत्तम पुरुष | दास्ये | दास्यावहे | दास्यामहे |
13. नी (ले जाना) धातु
परस्मैपद
लट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | नयति | नयतः | नयन्ति |
| मध्यम पु. | नयसि | नयथः | नयथ |
| उत्तम पुरुष | नयामि | नयावः | नयामः |
लोट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | नयतु | नयताम् | नयन्तु |
| मध्यम पु. | नय | नयतम् | नयत |
| उत्तम पुरुष | नयानि | नयाव | नयाम |
लङ्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | अनयत् | अनयताम् | अनयन् |
| मध्यम पु. | अनयः | अनयतम् | अनयत |
| उत्तम पुरुष | अनयम् | अनयाव | अनयाम |
विधिलिङ्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | नयेत् | नयेताम् | नयेयुः |
| मध्यम पु. | नयेः | नयेतम् | नयेत |
| उत्तम पुरुष | नयेयम् | नयेव | नयेम |
लृट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | नेष्यति | नेष्यतः | नेष्यन्ति |
| मध्यम पु. | नेष्यसि | नेष्यथः | नेष्यथ |
| उत्तम पुरुष | नेष्यामि | नेष्यावः | नेष्यामः |
आत्मनेपद
लट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | नयते | नयेते | नयन्ते |
| मध्यम पु. | नयसे | नयेथे | नयध्वे |
| उत्तम पुरुष | नये | नयावहे | नयामहे |
लोट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | नयताम् | नयेताम् | नयन्ताम् |
| मध्यम पु. | नयस्व | नयेथाम् | नयध्वम् |
| उत्तम पुरुष | नयै | नयावहै | नयामहै |
लङ्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | अनयत | अनयेताम् | अनयन्त |
| मध्यम पु. | अनयथाः | अनयेथाम् | अनयध्वम् |
| उत्तम पुरुष | अनये | अनयावहि | अनयामहि |
विधिलिङ्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | नयेत | नयेयाताम् | नयेरन् |
| मध्यम पु. | नयेथाः | नयेयाथाम् | नयेध्वम् |
| उत्तम पुरुष | नयेय | नयेवहि | नयेमहि |
लृट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | नेष्यते | नेष्येते | नेष्यन्ते |
| मध्यम पु. | नेष्यसे | नेष्येथे | नेष्यध्वे |
| उत्तम पुरुष | नेष्ये | नेष्यावहे | नेष्यामहे |
14. सेव् (सेवा करना) धातु
लट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | सेवते | सेवेते | सेवन्ते |
| मध्यम पु. | सेवसे | सेवेथे | सेवध्वे |
| उत्तम पुरुष | सेवे | सेवावहे | सेवामहे |
लोट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | सेवताम् | सेवेताम् | सेवन्ताम् |
| मध्यम पु. | सेवस्व | सेवेथाम् | सेवध्वम् |
| उत्तम पुरुष | सेवै | सेवावहै | सेवामहै |
लङ्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | असेवत | असेवेताम् | असेवन्त |
| मध्यम पु. | असेवथाः | असेवेथाम् | असेवध्वम् |
| उत्तम पुरुष | असेवे | असेवावहि | असेवामहि |
विधिलिङ्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | सेवेत | सेवेयाताम् | सेवेरन् |
| मध्यम पु. | सेवेथाः | सेवेयाथाम् | सेवेध्वम् |
| उत्तम पुरुष | सेवेय | सेवेवहि | सेवेमहि |
लृट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | सेविष्यते | सेविष्येते | सेविष्यन्ते |
| मध्यम पु. | सेविष्यसे | सेविष्येथे | सेविष्यध्वै |
| उत्तम पुरुष | सेविष्ये | सेविष्यावहे | सेविष्यामहे |
15. जि (जीतना) धातु
लट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | जयति | जयतः | जयन्ति |
| मध्यम पु. | जयसि | जयथः | जयथ |
| उत्तम पुरुष | जयामि | जयावः | जयामः |
लोट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | जयतु | जयताम् | जयन्तु |
| मध्यम पु. | जय | जयतम् | जयत |
| उत्तम पुरुष | जयानि | जयाव | जयाम |
लङ्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | अजयत् | अजयताम् | अजयन् |
| मध्यम पु. | अजयः | अजयतम् | अजयत |
| उत्तम पुरुष | अजयम् | अजयाव | अजयाम |
विधिलिङ्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | जयेत् | जयेताम् | जयेयुः |
| मध्यम पु. | जयेः | जयेतम् | जयेत |
| उत्तम पुरुष | जयेयम् | जयेव | जयेम |
लृट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | जेष्यति | जेष्यतः | जेष्यन्ति |
| मध्यम पु. | जेष्यसि | जेष्यथः | जेष्यथ |
| उत्तम पुरुष | जेष्यामि | जेष्यावः | जेष्यामः |
16. दृश् (देखना) धातु
लट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | पश्यति | पश्यतः | पश्यन्ति |
| मध्यम पु. | पश्यसि | पश्यथः | पश्यथ |
| उत्तम पुरुष | पश्यामि | पश्यावः | पश्यामः |
लोट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | पश्यतु | पश्यताम् | पश्यन्तु |
| मध्यम पु. | पश्य | पश्यतम् | पश्यत |
| उत्तम पुरुष | पश्यानि | पश्याव | पश्याम |
लङ्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | अपश्यत् | अपश्यताम् | अपश्यन् |
| मध्यम पु. | अपश्यः | अपश्यतम् | अपश्यत |
| उत्तम पुरुष | अपश्यम् | अपश्याव | अपश्याम |
विधिलिङ्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | पश्येत् | पश्येताम् | पश्येयुः |
| मध्यम पु. | पश्येः | पश्येतम् | पश्येत |
| उत्तम पुरुष | पश्येयम् | पश्येव | पश्येम |
लृट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | द्रक्ष्यति | द्रक्ष्यतः | द्रक्ष्यन्ति |
| मध्यम पु. | द्रक्ष्यसि | द्रक्ष्यथः | द्रक्ष्यथ |
| उत्तम पुरुष | द्रक्ष्यामि | द्रक्ष्यावः | द्रक्ष्यामः |
17. नम् (झुकना, प्रणाम करना) धातु
लट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | नमति | नमतः | नमन्ति |
| मध्यम पु. | नमसि | नमथः | नमथ |
| उत्तम पुरुष | नमामि | नमावः | नमामः |
लोट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | नमतु | नमताम् | नमन्तु |
| मध्यम पु. | नम | नमतम् | नमत |
| उत्तम पुरुष | नमानि | नमाव | नमाम |
लङ्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | अनमत् | अनमताम् | अनमन् |
| मध्यम पु. | अनमः | अनमतम् | अनमत |
| उत्तम पुरुष | अनमम् | अनमाव | अनमाम |
विधिलिङ्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | नमेत् | नमेताम् | नमेयुः |
| मध्यम पु. | नमेः | नमेतम् | नमेत |
| उत्तम पुरुष | नमेयम् | नमेव | नमेम |
लृट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | नंस्यति | नंस्यतः | नंस्यन्ति |
| मध्यम पु. | नंस्यसि | नंस्यथः | नंस्यथ |
| उत्तम पुरुष | नंस्यामि | नंस्यावः | नंस्यामः |
18. भू (होना) धातु
लट्लकार (वर्तमान)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | भवति | भवतः | भवन्ति |
| मध्यम पु. | भवसि | भवथः | भवथ |
| उत्तम पुरुष | भवामि | भवावः | भवामः |
लोट्लकार (आज्ञा अर्थ)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | भवतु | भवताम् | भवन्तु |
| मध्यम पु. | भव | भवतम् | भवत |
| उत्तम पुरुष | भवानि | भवाव | भवाम |
लङ्लकार (भूतकाल, अनद्यतन)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | अभवत् | अभवताम् | अभवन् |
| मध्यम पु. | अभवः | अभवतम् | अभवत |
| उत्तम पुरुष | अभवम् | अभवाव | अभवाम |
विधिलिङ्लकार (आज्ञा या चाहिए अर्थ)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | भवेत् | भवेताम् | भवेयुः |
| मध्यम पु. | भवेः | भवेतम् | भवेत |
| उत्तम पुरुष | भवेयम् | भवेव | भवेम |
लृट्लकार (भविष्यत्)
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | भविष्यति | भविष्यतः | भविष्यन्ति |
| मध्यम पु. | भविष्यसि | भविष्यथः | भविष्यथ |
| उत्तम पुरुष | भविष्यामि | भविष्यावः | भविष्यामः |
19. कथ् (कहना) धातु
परस्मैपद
लट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | कथयति | कथयतः | कथयन्ति |
| मध्यम पु. | कथयसि | कथयथः | कथयथ |
| उत्तम पुरुष | कथयामि | कथयावः | कथयामः |
लोट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | कथयतु | कथयताम् | कथयन्तु |
| मध्यम पु. | कथय | कथयतम् | कथयत |
| उत्तम पुरुष | कथयानि | कथयाव | कथयाम |
लङ्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | अकथयत् | अकथयताम् | अकथयन् |
| मध्यम पु. | अकथयः | अकथयतम् | अकथयत |
| उत्तम पुरुष | अकथयम् | अकथयाव | अकथयाम |
विधिलिङ्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | कथयेत् | कथयेताम् | कथयेयुः |
| मध्यम पु. | कथयेः | कथयेतम् | कथयेत |
| उत्तम पुरुष | कथयेयम् | कथयेव | कथयेम |
लृट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | कथयिष्यति | कथयिष्यतः | कथयिष्यन्ति |
| मध्यम पु. | कथयिष्यसि | कथयिष्यथः | कथयिस्यथ |
| उत्तम पुरुष | कथयिष्यामि | कथयिष्यावः | कथयिष्यामः |
आत्मनेपद
लट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | कथयते | कथयेते | कथयन्ते |
| मध्यम पु. | कथयसे | कथयेथे | कथयध्वे |
| उत्तम पुरुष | कथये | कथयावहे | कथयामहे |
लोट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | कथयताम् | कथयेताम् | कथयन्ताम् |
| मध्यम पु. | कथयस्व | कथयेथाम् | कथयध्वम् |
| उत्तम पुरुष | कथयै | कथयावहै | कथयामहै |
लङ्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | अकथयत | अकथयेताम् | अकथयन्त |
| मध्यम पु. | अकथयथाः | अकथयेथाम् | अकथयध्वम् |
| उत्तम पुरुष | अकथये | अकथयावहि | अकथयामहि |
विधिलिङ्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | कथयेत | कथयेयाताम् | कथयेरन् |
| मध्यम पु. | कथयेथाः | कथयेयाथाम् | कथयेध्वम् |
| उत्तम पुरुष | कथयेय | कथयेवहि | कथयेमहि |
लृट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | कथयिष्यते | कथयिष्येते | कथयिष्यन्ते |
| मध्यम पु. | कथयिष्यसे | कथयिष्येथे | कथयिष्यध्वे |
| उत्तम पुरुष | कथयिष्ये | कथयिष्यावहे | कथयिष्यामहे |
20 . कृ (करना) धातु
परस्मैपद
लट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | करोति | कुरुतः | कुर्वन्ति |
| मध्यम पु. | करोषि | कुरुथः | कुरुथ |
| उत्तम पुरुष | करोमि | कुर्वः | कुर्मः |
लोट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | करोतु | कुरुताम् | कुर्वन्तु |
| मध्यम पु. | कुरु | कुरुतम् | कुरुत |
| उत्तम पुरुष | करवाणि | करवाव | करवाम |
लङ्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | अकरोत् | अकुरुताम् | अकुर्वन् |
| मध्यम पु. | अकरोः | अकुरुतम् | अकुरुत |
| उत्तम पुरुष | अकरवम् | अकुर्व | अकुर्म |
विधिलिङ्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | कुर्यात् | कुर्याताम् | कुर्युः |
| मध्यम पु. | कुर्याः | कुर्यातम् | कुर्यात |
| उत्तम पुरुष | कुर्याम् | कुर्याव | कुर्याम |
लृट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | करिष्यति | करिष्यतः | करिष्यन्ति |
| मध्यम पु. | करिष्यसि | करिष्यथः | करिष्यथ |
| उत्तम पुरुष | करिष्यामि | करिष्यावः | करिष्यामः |
आत्मनेपद
लट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | कुरुते | कुर्वाते | कुर्वते |
| मध्यम पु. | कुरुषे | कुर्वाथे | कुरुध्वे |
| उत्तम पुरुष | कुर्वे | कुर्वहे | कुर्महे |
लोट्लकार
| पुरुष | एकवचन | द्विवचन | बहुवचन |
| प्रथम पुरुष | कुरुताम् | कुर्वाताम् | कुर्वताम् |
| मध्यम पु. | कुरुष्व | कुर्वाथाम् | कुरुध्वम् |
| उत्तम पुरुष | करवै | करवावहै | करवामहै |
लङ्लकार
| प्रथम पुरुष | अकुरुत | अकुर्वाताम् | अकुर्वत |
| मध्यम पु. | अकुरुथाः | अकुर्वाथाम् | अकुरुध्वम् |
| उत्तम पुरुष | अकुर्वि | अकुर्वहि | अकुर्महि |
विधिलिङ्लकार
| प्रथम पुरुष | कुर्वीत | . कुर्वीयाताम् | पु कुर्वीरन् |
| मध्यम पु. | कुर्वीथाः | कुर्वीयाथाम् | कुर्वीध्वम् |
| उत्तम पुरुष | कुर्वीय | कुर्वीवहि | कुर्वीमहि |
लृट्लकार
| प्रथम पुरुष | करिष्यते | करिष्येते | करिष्यन्ते |
| मध्यम पु. | करिष्यसे | करिष्येथे | करिष्यध्वे |
| उत्तम पुरुष | करिष्ये | करिष्यावहे | करिष्यामहे |
Leave a Reply